تنفس دهانی، ممکن است به صورت حاد یا مزمن ایجاد شود و در هر دو حالت، می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی افراد داشته باشد. در شرایط حاد، زمانی که فرد دچار مشکلاتی مانند سرماخوردگی یا حساسیت و گرفتگی بینی میشود، این مشکل به صورت ناخودآگاه شروع میشود و معمولاً برای چند هفته یا حتی یک ماه ادامه می‌یابد. اما درمان این وضعیت می‌تواند با استفاده از داروهایی که به رفع انسداد و گرفتگی بینی کمک می‌کنند، امکان پذیر باشد. اما اگر تنفس دهانی به شکل مزمن و در طولانی مدت در فرد ادامه داشته باشد، ممکن است عوارض جدی‌تری را به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی عوارض و مشکلاتی که تنفس دهانی در شرایط مزمن و طولانی مدت می‌تواند ایجاد کند و همچنین راهکارهای درمان این مشکل، خواهیم پرداخت.
اثرات زیان‌بار تنفس
انسان به طور طبیعی از طریق بینی نفس میکشد، این فرآیند باعث میشود هوایی که وارد راه هوایی میشود، از آلودگی‌ها و گرد و غبارها پاک شود. بینی همچنین این هوای وارد را مرطوب میکند و شرایط مطلوبی را برای تنفس ایجاد میکند. اما اگر تنفس از طریق بینی انجام نشود و شخص از طریق دهان تنفس کند، هوای وارد راه هوایی ممکن است خشک و حاوی گرد و غبار و آلودگی‌ها باشد. این شرایط می‌تواند به بیماری‌هایی مانند خشکی دهان منجر شود. در این شرایط، تنفس از طریق دهان به دلیل عدم فیلتر کردن و مرطوب کردن هوا و از بین بردن آلودگی‌ها، مشکلاتی را برای بدن و سلامت دهان و دندان ایجاد میکند.
رایج ترین دلایل تنفس دهانی
تنفس دهانی، یک وضعیت شایع است که می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود. از جمله:
گرفتگی بینی به دلیل آلرژی، سرماخوردگی، سینوزیت
زمانی که بینی به دلیل مشکلاتی مانند آلرژی‌ها، عفونت‌های سرماخوردگی یا التهاب سینوزیت دچار گرفتگی میشود، افراد ممکن است به دلیل انسداد بینی از طریق بینی نتوانند به طور معمولی تنفس کنند و به جای آن از دهان خود استفاده کنند.
بزرگ بودن لوزه‌ها
لوزه‌های بزرگ، به خصوص در کودکان، می‌توانند باعث انسداد بینی و تنفس از طریق دهان شود. اغلب در مواردی که لوزه‌ها به اندازه‌ی بسیار بزرگی رشد کرده باشند، نممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
پلیپ‌های بینی
پلیپ‌های بینی توده‌هایی از بافت‌های نرم در داخل بینی را تشکیل میدهند که می‌توانند مسیر تنفسی را مسدود و باعث تنفس از طریق دهان شوند.
انحراف تیغه بینی
تیغه بینی، اگر منحرف باشد، می‌تواند مسیر تنفسی را مسدود کند. این وضعیت باعث میشود که افراد نتوانند به طور معمولی از طریق بینی تنفس کنند. این انحراف می‌تواند عوارضی مانند اختلال در تنفس، خشکی دهان را به همراه داشته باشد.
عوامل روانی
استرس و اضطراب نیز می‌توانند عواملی باشند که باعث تغییر الگوی تنفس شوند. در شرایط استرسی، افراد ممکن است به طور ناخودآگاه به تنفس از طریق دهان تمایل داشته باشند، که این می‌تواند به مرور به یک الگوی تنفس دائمی تبدیل شود.
آلرژی ها
آلرژی‌ها اغلب با ایجاد انسداد و اختلال در عملکرد بینی همراه هستند. وقتی که بینی از طریق حساسیت‌های آلرژی انسداد می‌یابد، فرد ممکن است احساس کند که نفس کشیدن از طریق بینی مشکل است یا اصلاً امکان‌پذیر نیست. به علت این انسداد، فرد به طور ناخودآگاه ممکن است به تنفس از طریق دهان روی آورد تا به تنفس بدون مشکل دست یابد. این وضعیت نه‌تنها می‌تواند مشکلات تنفسی را افزایش دهد بلکه ممکن است به مشکلات دیگری مانند خشکی دهان، عفونت‌های دهانی و اختلالات در سلامتی دندان‌ها منجر شود.
مکیدن انگشت(Thumb Sucking)
مکیدن انگشت یک عادت شایع در کودکان است که می‌تواند به مشکلاتی در دندان‌ها و تنفس منجر شود. وقتی کودک به مکیدن انگشت مشغول میشود، فک بالای دندان به سمت بیرون و فک پایین به سمت داخل هدایت می شود، فضایی بین دو فک ایجاد میشود که باعث تنفس دهانی میشود. همچنین، برخی ناهمواری‌های مربوط به ساختمان داخلی دهان، مانند شکاف سقف دهان، نیز می‌تواند به تنفس دهانی منجر شود.
عفونت های تنفسی
عفونت‌های تنفسی جدی می‌توانند انسداد و اختلال در مجاری هوایی بخش فوقانی را ایجاد کنند، از جمله بینی و حلق. وقتی که این انسداد رخ می‌دهد، ممکن است احساس کنیم که نفس کشیدن از طریق بینی به طور معمولی امکان‌پذیر نیست و باید از طریق دهان نفس بکشیم. این وضعیت ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله تورم و التهاب مجاری هوایی بخش فوقانی ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی.
مشکلات فکی
وقتی که دو فک بالا و پایین به طور صحیح و مناسب قرار نگیرند، ممکن است باعث ایجاد فضایی بین دو فک شود که در شرایط نرمال وجود ندارد. به عنوان مثال، اگر فک بالا بیشتر از حد معمول جلوتر از فک پایین قرار گیرد یا فک پایین بیشتر از حد جلوتر از فک بالا باشد، این می‌تواند باعث ایجاد فضایی بین دو فک شود که با تنفس دهانی همراه است. در این وضعیت، لبها به طور کامل روی هم قرار نمی‌گیرند و فضای باز بین دو فک باعث میشود که هوا از طریق دهان به داخل دهان وارد شود.
مشکلات ناشی از تنفس دهانی
گرفتگی صدا و خروپوف
وقتی که فرد از طریق دهان نفس میکشد، ممکن است هنگام صحبت گرفتگی صدا احساس شود. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد عدم آرامش در صحبت و ارتباطات اجتماعی شود. همچنین، خروپوف و بوی بد دهان نیز از مشکلاتی است که ممکن است به وجود آید و باعث کاهش اعتماد به نفس شود.
خشکی دهان و ترک خوردن پوست لب
خشکی لبها و ترک خوردن پوست لبها نتیجه‌ای از تنفس دهانی است که ممکن است افراد به آن مبتلا باشند. این وضعیت باعث کاهش رطوبت دهان میشود. با گذشت زمان، خشکی دهان می‌تواند منجر به التهابات لثه شود. زیرا رطوبت کافی در دهان حفظ نمی‌شود و بافت‌های لثه ممکن است از رطوبت ناکافی رنج ببرند. این عامل منجر به افزایش التهابات لثه، قرمزی و در نهایت بیماری‌های جدی مانند جینجیویت یا ژنژیویت شود. پس از این التهابات، پوسیدگی‌های دندانی ممکن است به وجود آید. افزایش پوسیدگی‌های طوق یا گردن دندان‌ها در افرادی که به تنفس دهانی مبتلا هستند، ناشی از کاهش بزاق است که عمل محافظه‌کننده در دهان را کاهش می‌دهد. این وضعیت می‌تواند به مشکلات جدی در سلامت دهان و دندان‌ها منجر شود، به ویژه زمانی که پوسیدگی‌ها از دندان‌های جلو تا دندان‌های عقب گسترش یابد.
مشکلات رشد فکی و ترتیب دندان‌ها
تنفس دهانی می‌تواند به اختلالاتی در رشد فک‌ها منجر شود. در افرادی که به دلیل این مشکل، دهانشان به‌طور مداوم باز است، فک‌ها به دلیل فشار کمتری که به آنها می‌آید، نمی‌توانند به طور کامل و صحیح رشد کنند. این موضوع باعث شکل‌گیری چهره‌های بلند و کشیده میشود. به‌علاوه، این افراد ممکن است در زمان خنده یا لبخند زدن، لثه هایشان بیشتر نمایان شود. این افراد ممکن است مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان‌ها، عفونت‌های لثه، و اختلالات در قفسه‌های صدا و گلو را تجربه کنند که ناشی از تنفس دهانی و اختلالات در رشد فک‌هاست.
به هم ریختگی دندان ها
بهم ریختگی دندان‌ها ناشی از وضعیت نادرست فک‌ها است که دندان‌های فک بالا به‌بیرون و دندان‌های فک پایین به‌داخل قرار می‌گیرند. این وضعیت می‌تواند منجر به عدم تطابق مناسب دندان‌ها، مشکل در مضغ و گاهی حتی مشکل در زبان و حرف زدن شود.
تاثیر بر رشد کودکان
تنفس دهانی در کودکان می‌تواند به کاهش مقدار اکسیژنی که به مغز می‌رسد، منجر شود و این عامل می‌تواند روی رشد آنها تأثیر گذار باشد. کاهش اکسیژن می‌تواند باعث اختلالات در فرایند رشد فیزیکی و عصبی کودکان شود و ممکن است به آسیب‌هایی برای سلامت و توسعه صحیح آنها منجر شود.
اختلال در تمرکز
تنفس دهانی می‌تواند بر توانایی تمرکز و عملکرد ذهنی فرد اثر گذار باشد. زمانی که یک فرد به طور مداوم از دهان تنفس میکند، مقدار اکسیژنی که به مغز می‌رسد کاهش می یابد، و این امر باعث کاهش تمرکز و توانایی فرد در انجام وظایف مختلف شود.
اختلال در خواب
اختلال در خواب نتیجه‌ای از تنفس دهانی است. این مشکل می‌تواند منجر به خستگی روزانه، افزایش خطرات سلامتی مانند اضافه وزن و بیماری‌های قلبی-عروقی شود، و در نهایت تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی و عملکرد روزمره فرد داشته باشند. بنابراین، تأثیرات تنفس دهانی بر توانایی تمرکز و خواب نشان‌دهنده اهمیت آگاهی از این مسأله و اتخاذ اقداماتی برای اصلاح الگوی تنفسی است.
درمان تنفس دهانی
درمان تنفس دهانی می‌تواند از طریق چندین روش صورت بگیرد. ابتدا، اگر علت تنفس دهانی گرفتگی بینی یا التهاب است، استفاده از سرم‌های بینی می‌تواند موثر باشد. برای افراد مبتلا به آلرژی یا عفونت، درمان توسط پزشک ضروری است تا بتوانند مسدودیت بینی را برطرف کنند.
تمرینات استرس زا کمک میکند تا در شرایط استرس‌زا، از طریق بینی نفس بکشید و از تنفس دهانی پیشگیری کنید.
در موارد شدیدتر، جراحی‌هایی نیز وجود دارد. برای مثال، در صورت وجود لوزه بزرگ، جراحی آن لازم است. اگر انحراف یا پولیپ بینی وجود دارد، جراحی توسط پزشکان متخصص انجام میشود. همچنین، جراحی‌های فکین یا ارتوگناتیک می‌تواند موثر باشد. این جراحی‌ها شامل تغییر موقعیت فک بالا و پایین است تا استخوان‌های دو فک در کنار هم قرار بگیرند و این جراحی توسط جراحان فک و صورت انجام میشود.
درمان های مختلف
درمان‌های مختلف برای تنفس دهانی وجود دارد. برای آلرژی‌ها، استفاده از آنتی‌هیستامین می‌تواند کمک کننده باشد تا علائم آلرژی کاهش یابد. برای افرادی که با مشکلات لوزه روبه‌رو هستند، جراحی لازم است و توسط متخصص انجام میشود تا مسدودیت لوزه‌ها برطرف شود.
یکی از روش‌های مورد استفاده در درمان این مشکل، جراحی‌های فکی است که به عنوان جراحی ارتوگناتیک شناخته میشود. این جراحی‌ها به منظور تغییر موقعیت فک‌ها و قرارگیری صحیح آنها در کنار هم انجام میشود.
همچنین،درمان دیگر ارتودنسی است که با استفاده از دستگاه‌های خاص،دندان‌ها را به سمت مناسب هدایت میکند. این روش می‌تواند به تصحیح مشکلات دندانی و جلوگیری از تنفس دهانی کمک کند.
نتیجه گیری
در تشریح مشکلات و عوارض تنفس دهانی می توان به گرفتگی صدا، خروپوف، خشکی دهان، بوی بد دهان، خشکی لبها، و ترک‌های پوست لب، مشکلات لثه‌ای، پوسیدگی دندانی، بهم ریختگی دندان‌ها، توانایی تمرکز و اختلالات خواب اشاره کرد.
برای درمان مشکلات تنفس دهانی، اقدامات مختلفی وجود دارد. این اقدامات شامل استفاده از آنتی‌هیستامین برای آلرژی‌ها، جراحی لوزه، جراحی انحراف و پولیپ بینی، جراحی‌های فک، جراحی ارتوگناتیک، و استفاده از ارتودنسی میشود. همچنین، تمریناتی نیز برای کنترل تنفس دهانی در شرایط استرس‌زا توصیه میشود.
با توجه به اهمیت تنفس برای سلامتی و رشد مناسب، شناخت و درمان صحیح مشکلات تنفس دهانی ضروری است. بهبود این مشکلات نه تنها به بهبود عملکرد تنفسی کمک میکند، بلکه باعث ارتقای کیفیت زندگی و سلامت کلی فرد نیز میشود.
شما عزیزان می توانید هرگونه مشاوره ای که در مورد تنفس دهانی واثرات آن بر دندان خود دارید را مستقیما با دکتر میلاد محمدی به اشتراک بگذارید. کافیست فرم زیر را تکمیل کنید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.<iframe src=”https://app.didar.me/customer/form/cd71e858-4dc6-4db1-9d85-d3dc79c491a0″ style=”width:100%; margin-top: 20px; height:67vh; padding: 10px;”></iframe>
شما عزیزان می توانید هرگونه مشاوره ای که در مورد تنفس دهانی واثرات آن بر دندان خود دارید را مستقیما با دکتر میلاد محمدی به اشتراک بگذارید. کافیست فرم زیر را تکمیل کنید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.
