دندان قروچه، که به طور علمی به براکسیسم نیز اطلاق می‌شود، یک مشکل شایع دندانی است که بسیاری از افراد با آن روبرو می‌شوند. این مشکل عمدتاً به تراکم دندان‌ها در طی خواب و برخی از وقت‌های بیداری مرتبط است. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان دندان قروچه پرداخته خواهد شد.
دندان قروچه یا براکسیسم چیست؟
دندان قروچه، یک مشکل دندانی است که در آن شخص به طور ناخودآگاه و بدون انگیزه آگاه، به فشردن دندان‌های خود می‌پردازد. این عمل عمدتاً در زمان خواب رخ می‌دهد، اما ممکن است همچنین در وقت‌هایی که از نظر روانی تنش دارند، مانند زمان‌های استرس‌آور، رخ دهد. افرادی که دندان قروچه دارند، معمولاً از این عمل خودآگاه نیستند و بیشتر در مراحل خواب عمیق اتفاق می‌افتد.
این عمل تکراری و ناخودآگاه می‌تواند به عواقب مختلفی منجر شود. از جمله عواقب آن می‌توان به سایش و ساییدگی دندان‌ها اشاره کرد. زیرا دندان‌ها به واسطه فشار و تماس مکرر در طی خوردن و فشردن ممکن است به تدریج فرسوده شوند و منجر به ساییدگی دندان‌ها شود. این وضعیت می‌تواند به طراحی دندان‌ها و ترتیب آنها آسیب برساند و ظاهر دندان‌ها را تغییر دهد.
علاوه بر این، دندان قروچه می‌تواند به افزایش فشار بر روی عضلات مفصل فکی منجر شود. این فشار ممکن است منجر به درد و تنش در منطقه مفصل فک شود و باعث ایجاد ناراحتی شود. در برخی موارد شدیدتر، این فشار ممکن است به شکستگی دندان‌ها منجر شود.
علل و عوامل ایجاد آن:
دندان قروچه یا براکسیسم معمولاً با علل مختلفی ایجاد می‌شود. این مشکل معمولاً به یک ترکیب از عوامل فیزیولوژیک و روانی برمی‌گردد. در زیر به برخی از علل شایع دندان قروچه اشاره می‌کنیم:
استرس و تنش‌های روانی:
استرس و فشارهای روانی می‌توانند به عنوان عوامل مهمی در ایجاد دندان قروچه نقش ایفا کنند. وقتی فرد تحت فشارهای روانی یا استرس قرار می‌گیرد، سیستم عصبی او واکنش‌های بی‌نهایتی را تجربه می‌کند. این واکنش‌ها ممکن است شامل تنش و افزایش فعالیت عضلات فک باشند.
زمانی که شخص در وضعیت استرس زیادی قرار دارد، سیستم عصبی ممکن است به طور ناخودآگاه و بدون آگاهی او، دستور به عضلات فک بدهد تا به فشردن دندان‌ها بپردازد. این عمل عمدتاً در زمان خواب رخ می‌دهد و شخص از این اتفاقات آگاه نمی‌شود.
تنش و فشارهای روانی ممکن است به طور مستمر یا دوره‌ای وارد حیات روزمره افراد شوند. برخی از عوامل ممکن است باعث افزایش استرس شوند، مانند مشکلات شخصی، اقتصادی یا اجتماعی. از آنجا که دندان قروچه به طور ناخودآگاه ایجاد می‌شود، شخص امکان کنترل آن را به طور مستقیم ندارد و نیاز به رویکردهای درمانی دارد تا از تداوم و تشدید این مشکل جلوگیری شود.
عادات بد روزانه:
عادات نادرست و استفاده ناصحیح از دندان‌ها می‌توانند به تحریک دندان‌ها و ایجاد دندان قروچه منجر شوند. این عادات معمولاً شامل عملکردهایی می‌شوند که به دندان‌ها ضرر وارد می‌کنند و به تدریج منجر به سایش و ساییدگی دندان‌ها می‌شوند.مثل استفاده از دندان‌ها به عنوان ابزار، به این صورت که برخی افراد از دندان‌ها برای باز کردن چیزها، مثل بسته‌های پلاستیکی یا خوراکی های سفت، استفاده می‌کنند. این عمل می‌تواند به تراکم دندان‌ها و ساییدگی آنها منجر شود.
برخی علائم و نشانه ها:
سایش دندان‌ها:
یکی از علائم شایع دندان قروچه، سایش و ساییدگی دندان‌هاست. این سایش ممکن است به تدریج دندان‌ها را فرسوده کرده و ترتیب طبیعی آنها را تغییر دهد. دندان‌های ساییده شده به هم تماس دارند و این ممکن است به شکل مشخصی تغییرات در سطح دندان‌ها ایجاد کند.
درد در مفصل فکی و سر:
بسیاری از افراد مبتلا به دندان قروچه در منطقه مفصل فکی و سر، درد و تنشی را تجربه می‌کنند. این درد ممکن است در نقاط مختلف منطقه فک و سر احساس شود و معمولاً در زمان‌هایی که از نظر روانی تنش دارند یا در طی خواب افزایش یابد.
درمان دندان قروچه یا براکسیسم:
به تناسب شدت مشکل و نیازهای فرد درمان های مختلفی انجام می‌شود. درمان این مشکل معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
استفاده از محافظ های دندانی مثل نایت گارد:
شیلد (Shield) یا نایت گارد (Night Guard) محافظ دندان از ابزارهای موثری هستند که برای درمان دندان قروچه (Bruxism) به کار می‌روند. این وسایل محافظ به شکل یک قالب دندانی ساخته می‌شوند و بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند. توضیحات زیر به شما درباره استفاده و کاربرد این محافظ دندان کمک می‌کند:
حفاظت از دندان‌ها:
شیلد یا نایت گارد به عنوان یک لایه محافظ بین دندان‌ها وقتی استفاده می‌شود که شخص دندان قروچه می‌کند. این وسیله جلوی سایش و ساییدگی دندان‌ها را می‌گیرد و از تخریب دندان‌ها به عنوان نتیجه فشارهای ناشی از دندان قروچه جلوگیری می‌کند.
کاهش درد و تنش:
شیلد یا نایت گارد به شکل یک محافظ نرم بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و از جذب فشار به دندان‌ها جلوگیری می‌کنند. این می‌تواند به تخفیف درد و تنش در منطقه فک و سر کمک کند.
پیشگیری از آسیب به دندان:
با استفاده مستمر از شیلد یا نایت گارد، ممکن است از آسیب به دندان‌ها جلوگیری شود. این وسیله ممکن است به دندانپزشک کمک کند تا تغییرات در دندان‌ها و ساختار فک را کنترل کند.
سفارشی بودن:
شیلد یا نایت گارد بر اساس دندان‌های شخص قابل سفارش هستند. این به معنای این است که برای هر شخص به شکل دقیقی ساخته می‌شوند تا بهترین حفاظت و راحتی را فراهم کنند.
استفاده از شیلد یا نایت گارد باید تحت نظر دندانپزشک انجام شود. دندانپزشک می‌تواند شیلد یا نایت گارد را به شکل سفارشی آماده کند و برای شما راهنمایی‌های لازم در مورد استفاده و نگهداری آن را ارائه دهد. این وسیله ممکن است به طور موثر در کنترل دندان قروچه و حفظ سلامت دندان‌ها کمک کند.
کاهش و درمان استرس بیمار:
کاهش و درمان استرس بیمار می‌تواند بخش مهمی از درمان دندان قروچه (Bruxism) باشد. زیرا استرس و تنش‌های روانی معمولاً از عوامل اصلی ایجاد دندان قروچه هستند. در ادامه توضیحاتی در مورد کاهش و درمان استرس برای درمان دندان قروچه آمده است:
مشاوره روان‌شناختی:
مشاوره روان‌شناختی به شدت در کاهش استرس و تنش‌های روانی اثر گذار است. افراد می‌توانند با مشاوران روان‌شناسی در مورد مشکلاتشان صحبت کنند و مهارت‌های مقابله با استرس و اضطراب آموزش داده شوند.
تمرینات آرامش: تمرینات آرامشی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند. این تمرینات به افراد کمک می‌کنند تا به خود آگاهی پیدا کنند و در مواجهه با فشارها بهتر عمل کنند.
تمرین و فعالیت بدنی:
ورزش منظم و فعالیت بدنی می‌توانند به افراد کمک کنند تا استرس را کاهش دهند. ورزش اندکی قبل از خواب ممکن است به درخواب آسان‌تر و بهبود کیفیت خواب کمک کند.
مداوم بودن مشاوره:
برای مدیریت استرس و تنش‌های روانی، مشاوره روان‌شناختی به صورت مداوم می‌تواند مفید باشد. این مشاوره می‌تواند به شخص کمک کند تا الگوهای نادرست رفتاری و فکری خود را تغییر دهد.
داروها و درمان‌های پزشکی:
در مواردی که استرس و اضطراب به شدت مزمن باشد، ممکن است نیاز به داروها یا درمان‌های پزشکی باشد. این موارد باید توسط پزشک تجویز شوند.
ترمیم‌های دندانی:
در صورتی که دندان‌ها به شدت فرسوده و تخریب شده باشند، ممکن است نیاز به ترمیم‌های دندانی باشد. این ترمیم‌ها معمولاً از موادی مانند کامپوزیت ها ساخته می‌شوند تا شکل و سطح دندان‌ها را به حالت طبیعی بازگردانند.
نتیجه گیری:
در نتیجه، قروچه دندان یا براکسیسم یک مشکل دندانی جدی است که نیاز به توجه و درمان دارد. این مشکل می‌تواند به سایش و ساییدگی دندان‌ها، درد در مفصل فکی ، خستگی عضلات فک، و حتی شکستگی دندان‌ها منجر شود. عوامل مختلفی می‌توانند به ایجاد دندان قروچه منجر شوند، از جمله استرس و تنش‌های روانی، عادات نادرست و استفاده ناصحیح از دندان‌ها.
برای درمان دندان قروچه، اقدامات مختلفی مانند استفاده از شیلد یا نایت گارد محافظ دندان، ترمیم‌های دندانی و مشاوره روان‌شناختی در نظر گرفته می‌شوند. از جمله این اقدامات می‌تواند به بهبود و کاهش اثرات دندان قروچه کمک کند.
به طور کلی، بهبود و درمان دندان قروچه نیازمند ترکیب درمان‌های دندانپزشکی و مشاوره روان‌شناختی است. از مهمترین نکات مربوط به این مشکل می‌توان به تشخیص زودهنگام، کاهش استرس، تغییر عادات نادرست و مراجعه منظم به دندانپزشک اشاره کرد. توجه به این نکات می‌تواند به افراد کمک کند تا سلامت دندان‌ها و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و از تداوم دندان قروچه جلوگیری کنند.
