سرطان دهانی یکی از مشکلات جدی برای سلامتی است که در حال حاضر جامعه پزشکی با آن روبروست. این نوع سرطان از سلول‌های پوست و بافت‌های داخل دهان تشکیل می‌شود و می‌تواند در مناطق مختلفی از دهان از جمله لب‌ها، زبان، لثه‌ها و حتی پشت گلو رخ دهد.در این مقاله به این موضوع و عوامل ایجاد کننده ی آن خواهیم پرداخت.
علائم و نشانه‌ها
سرطان دهانی یکی از انواع سرطان‌هایی است که در ساختارهای مختلف دهان، از جمله لثه، زبان، دهانه‌ی گلو، بافت‌های محیطی و حتی فک ظاهر می‌شود. این بیماری از مراحل ابتدایی خود قابل درمان است، اما در صورتی که به مراحل پیشرفته‌تر برسد، درمان آن دشوارتر می‌شود و تبعات جدی‌تری برای سلامتی فرد ایجاد میکند.
علائم و نشانه‌های سرطان دهانی می‌تواند متنوع باشد، اما برخی از علائم رایج شامل زخم‌های متکرر و طولانی‌مدت، لکه‌های سفید یا قرمز، درد و تورم در مناطق مختلف دهان است. این علائم ممکن است به تنهایی یا همزمان با یکدیگر ظاهر شوند.
زخم‌های متکرر و طولانی‌مدت:
زخم‌هایی که بیش از دو هفته وجود دارند و بهبود نمی‌یابند، می‌توانند نشانه‌ای از سرطان دهانی باشند. این زخم‌ها معمولاً در هر قسمتی از دهان، از جمله لثه، زبان، یا دهانه‌ی گلو ظاهر می‌شوند. زخم‌ها ممکن است بر روی بافت‌های دهان به شکل بافت‌های زخمی غیر عادی ظاهر شوند و ممکن است باعث خونریزی و درد شوند. به عبارت دیگر، این نوع زخم‌ها ناهنجاری‌های قابل توجهی را در ساختار دهان ایجاد می‌کنند که معمولاً نیاز به بررسی دقیق و ارزیابی توسط پزشک دارند. در صورت مشاهده این نوع زخم‌ها، مراجعه به پزشک جهت تشخیص دقیق و انجام مراقبت‌های لازم بسیار حیاتی است، زیرا این زخم‌ها ممکن است نشانه‌ی وجود سرطان دهانی باشند.
لکه‌های سفید یا قرمز:
وجود لکه‌های با رنگ سفید یا قرمز در دهان ممکن است نشانه‌ای از اختلالات پاتولوژیک باشد که مرتبط با سرطان دهانی هستند. این لکه‌ها معمولاً بر روی بافت‌های دهان بوجود می آیند و ممکن است به صورت تکی یا در خوشه‌های چندگانه ظاهر شوند. این نوع لکه‌ها معمولاً در مناطق مختلف دهان، از جمله لثه، زبان، و دهانه‌ی گلو مشاهده می‌شوند. لکه‌های سفید معمولاً نشانه‌ای از انواع سرطان‌های دهانی هستند، مانند لیکن پلانوس، در حالی که لکه‌های قرمز ممکن است نشانه‌ای از تغییرات پاتولوژیک دیگری باشند، از جمله آسیب‌هایی که به دلیل عفونت یا تحریک‌های دهانی ناشی می‌شوند. اما برای تشخیص صحیح نیاز به ارزیابی دقیق و تشخیص توسط پزشک متخصص است. این ارزیابی ممکن است شامل بررسی کلینیکی، بیوپسی، یا سایر روش‌های تشخیصی پزشکی باشد تا نوع و شدت این اختلالات پاتولوژیک مشخص شود و درمان مناسب اعمال گردد.
درد و تورم:
وجود درد و تورم در مناطق مختلف دهان می‌تواند نشانه‌ی سرطان دهانی باشد. این درد معمولاً در نواحی فکی حس می‌شود و ممکن است با فشار در این نواحی تشدید شود. همچنین، تورم می‌تواند در نواحی مختلف دهان، از جمله فک، لثه و زبان رخ دهد. این تورم ممکن است به شکل آبکی یا غیر عادی ظاهر شود و باعث ایجاد و بروز مشکلاتی در حرکت و کارکرد عادی دهان شود. این نشانه‌ها معمولاً به علت فشار و گسترش تومور در بافت‌های دهانی ایجاد می‌شوند و نشانگر وجود مشکلات جدی مانند سرطان دهانی می‌باشند. برای تشخیص صحیح وضعیت، لازم است به پزشک مراجعه کرده و ارزیابی دقیق و تشخیص صحیح از طریق انجام آزمون‌های پزشکی متخصصانه را انجام داده تا درمان مناسب و به موقع اعمال شود و از پیشرفت بیشتر بیماری جلوگیری شود.
تفاوت جنسیتی در ابتلا به سرطان دهانی
در مقایسه با زنان، سرطان‌های دهانی در مردان دوبرابر بیشتر اتفاق می‌افتد. این تفاوت جنسیتی به دلایل مختلفی برمی‌گردد. یکی از عوامل این تفاوت وراثت و ژنتیک است، زیرا شخصیت ژنتیکی فرد می‌تواند زمینه‌ای برای بروز سرطان دهانی فراهم کند. علاوه بر این، یکی از عوامل مهم دیگر برای بروز این بیماری، استرس‌های مزمن است. استرس‌های مزمن می‌توانند تأثیرات منفی بر روی سیستم ایمنی و عملکرد سلول‌های بدن داشته باشند. برای حفظ سلامتی دهان و پیشگیری از بروز سرطان دهانی، مراقبت‌های دندانی، کنترل استرس‌ها و مدیریت آنها از طریق تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند مؤثر باشد.
تأثیر استرس مزمن بر سلامت دهانی
استرس مزمن وضعیتی است که فرد در یک مدت طولانی، درگیر استرس است. این استرس می‌تواند منجر به ضعف سیستم ایمنی شود و قدرت مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها و عوامل زیستی مخرب را کاهش دهد. یکی از اثرات جانبی این وضعیت، خشکی دهان است که ممکن است باعث ایجاد مشکلات دهانی مانند زخم‌های مکرر شود. علاوه بر این، فرد در شرایط استرس زیاد ممکن است به مصرف الکل و دخانیات روی بیاورد که این عوامل نیز می‌توانند خشکی دهان را افزایش دهند.
چهار عامل اصلی سرطان دهانی
دخانیات:
اثرات مخرب دخانیات بر سلامت دهان و فرایندهای زیستی دهانی شناخته شده است و مصرف تنباکو و دیگر محصولات تنباکویی می‌تواند به عنوان یکی از عوامل اصلی بروز سرطان دهانی محسوب شود.
مصرف مشروبات الکلی:
مصرف مشروبات الکلی نیز به طور مستقل یا در ارتباط با مصرف دخانیات، می‌تواند به عنوان یکی دیگر از عوامل مهم بروز سرطان دهانی مطرح شود.
استرس‌های مزمن طولانی‌مدت:
استرس‌های مزمن و بلندمدت می‌توانند به عنوان یکی دیگر از عوامل مؤثر در افزایش ریسک ابتلا به سرطان دهانی مطرح شوند.
عوامل وراثتی و ژنتیکی:
زمینه وراثتی یا ژنتیکی فرد نیز می‌تواند بر ابتلا به سرطان دهانی تأثیرگذار باشد، زیرا افرادی که این ژن‌های آسیب‌پذیر را دارند، احتمال بیشتری برای بروز سرطان دهانی دارند.
راهنمای تشخیص سرطان دهانی:
مشاهده زخم‌ها و لکه‌های سفید یا قرمز: در صورتی که زخم یا لکه‌ای با رنگ سفید یا قرمز در دهان خودتان مشاهده می‌کنید که بیشتر از دو هفته بر دهان باقی می‌ماند، بهتر است به دندان‌پزشک خودتان مراجعه کنید.
برسی دوره‌ای توسط دندان‌پزشک: دندان‌پزشک شما طی مراقبت‌های دوره‌ای که انجام می‌دهد، وضعیت دهان و مشکلات آن را بررسی میکند. این بررسی‌ها معمولاً هر یک تا دو ماه انجام می‌شوند.
آزمایش‌های دقیق: در صورتی که ضایعه طولانی‌مدت در دهان شما باقی بماند، آزمایش‌های دقیقی از آن ناحیه انجام می‌شود. اغلب از آزمایش بیوپسی استفاده می‌شود، به این معنی که نمونه‌ای از آن ناحیه برداشته و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.
سرعت در تشخیص و درمان: سرطان‌های دهانی باید به سرعت تشخیص داده شوند و برای درمان آنها کرد. به دلیل پیشرفت‌های درمانی، تشخیص زودهنگام می‌تواند به درمان موفق‌تر کمک کند.
با توجه به مهم بودن تشخیص زودهنگام، هر گونه نشانه مشکوک در دهان باید جدی گرفته شود و درصورت مشاده ی چنین نشانه هایی به پزشک متخصص مراجعه کنید.
