ورزش به انسان کمک می‌کند بدن خود را سالم نگه دارد، اما می‌تواند به سلامت دندان‌ها آسیب برساند. برای اینکه ورزش به‌درستی و بدون آسیب به دندان‌ها انجام شود، لازم است که ورزشکاران از دندان‌های خود مراقبت کنند. در این مقاله به بررسی آسیب‌های دندانی در هنگام ورزش‌های رزمی و راهکارهای پیشگیری از این آسیب‌ها می‌پردازیم.
مراقبت از دندان ها
ورزشکاران باید به غذاهایی که می‌خورند و برنامه‌های ورزشی خود به‌طور جدی توجه کنند. این دقت باید شامل مراقبت از دندان‌ها باشد.
ورزش باید به‌صورت اصولی و با دقت، همراه با تجهیزات و وسایل ایمنی در باشگاه یا محل ورزشی که وسایل ایمنی وجود دارد، انجام شود. زیرا خیابان و پارک محل مناسبی برای ورزش نیست و وجود مربی در کنار شخصی که ورزش‌های رزمی، پارکور و غیره انجام می‌دهد، بسیار حائز اهمیت است.
ورزش‌های رزمی مانند کاراته، تکواندو، بوکس، هاکی، فوتبال، بیسبال، بسکتبال و راگبی ممکن است به دندان‌ها آسیب برسانند. در طول این ورزش‌ها، ممکن است به دندان‌ها ضربه وارد شود یا از برخورد با سطوح سخت صدمه ببینند. بنابراین، ورزشکاران باید با استفاده از محافظ دندان و سایر تجهیزات محافظتی، از دندان‌های خود مراقبت کنند تا از آسیب جلوگیری شود.
آسیب‌های دندانی
در ورزش‌های رزمی، آسیب‌های دندانی متداول هستند این آسیب‌ها شامل شکستن تاج دندان، شکستگی از ریشه، آسیب اینتروژن،
آسیب بدون شکستگی تاج و ریشه، آسیب اوالژن، و آسیب‌های شدید باشد.
شکستگی تاج دندان
درمان شکستگی تاج دندان معمولاً به دو صورت است:
ترمیم: در مواردی که شکستگی تنها به تاج دندان محدود باشد، ممکن است به ترمیم ساده منجر شود.
عصب‌کشی و ترمیم: اگر شکستگی تاج دندان عصب دندان را تحت‌تأثیر قرار داده باشد، علاوه بر ترمیم، نیاز به عصب‌کشی و سپس روکش دندان می‌باشد.
شکستگی ریشه
در صورتی که ریشه دندان دچار شکستگی شود، روش‌های درمانی متنوعی وجود دارد:
کشیدن دندان: در صورتی که ریشه در قسمت پایینی شکسته شده باشد، معمولاً دندان باید خارج شود.
برای اینکه دندان خارج شود دو روش نوع درمان وجود دارد:
روکش (بریج، پل)
در این روش، دندان‌های کناری به‌عنوان پایه برای روکش (بریج یا پل) استفاده می‌شوند.
ابتدا دندان‌های کناری تراش می‌خورند تا به فرم‌ی مناسب برسند.
سپس یک روکش دندانی (بریج یا پل) ساخته می‌شود که شامل دندان مصنوعی است که به‌جای دندانی که شکسته است قرار می‌گیرد، و به دندان‌های کناری متصل می‌شود. این روش معمولاً برای مواردی که بیمار به‌دنبال یک راه حل ثابت و دائمی استفاده است مناسب است.
ایمپلنت
در این روش، یک ایمپلنت در محل دندانی که ریشه‌اش شکسته است قرار می‌گیرد.
ایمپلنت یک ساختار فلزی است که مانند ریشه دندان در استخوان فک جای می‌گیرد.
پس از جای‌گذاری ایمپلنت، یک کاور دندانی (معمولاً به‌صورت پروتز دندانی) بر روی ایمپلنت قرار می‌گیرد تا دندان جایگزین شود.
این روش به‌عنوان یک راه حل دائمی و با بازده بالا برای جایگزینی دندان‌هایی که از دست رفته است شناخته می‌شود.
آسیب اینتروژن
آسیب اینتروژن درصورتی که دندان در داخل استخوان جوانان که نسبتاً نرم‌تر است فرو رفته باشد، ممکن است بدون شکستگی واضح، به دندان آسیب برساند. این موضوع معمولاً به‌دلیل ضربه‌های شدید به دندان ایجاد می‌شود، اما دندان به‌طور کامل شکسته نمی‌شود و به‌جای آن در داخل استخوان فرو می‌رود.
روش درمانی برای آسیب اینتروژن عموماً اسپلینت‌کردن دندان است. اسپلینت‌کردن به‌معنای نگهداری دندان در محل خود و جلوگیری از حرکت آن است. توقف حرکت دندان در داخل استخوان می‌تواند فرصتی را برای بهبود و بازسازی طبیعی و درمانی فراهم کند.
به‌طور معمول، اسپلینت‌کردن باید در ۲۴ ساعت اول پس از وقوع آسیب انجام شود تا بهترین نتیجه را به‌دست‌آورد. در این زمان، دندانپزشک ممکن است از مواد مخصوص برای نگهداری دندان مانند سیم یا وایرهایی که به دندان‌های کناری متصل می‌شوند استفاده کند. این اسپلینت به دندان کمک می‌کند تا در موقعیت خود ثابت بماند و هنگام غذا خوردن یا.. دچار حرکت نشوند.
پس از اسپلینت‌کردن، دندانپزشک ممکن است توصیه‌هایی دیگر نیز ارائه دهد، از جمله مراقبت‌های خاصی که باید در طی مدت بازسازی و بهبود طبیعی دندان رعایت شود. این شامل ممنوعیت از مصرف غذاهای سفت است تا دندان در حالت ثابت به‌مانند و بهبود یابد.
آسیب بدون شکستگی تاج و ریشه
آسیبی که به دندان وارد می‌شود ولی تاج و ریشه آن شکسته نمی‌شود، ممکن است باعث کمی لقی یا ترک در دندان شود.
این نوع آسیب معمولاً با درد شدید همراه است زیرا لقی یا ترک دندان می‌تواند باعث حساسیت زیاد در دندان شود. این نوع آسیب معمولاً نیازی به ترمیم ریشه یا عصب‌کشی ندارد، مگر اینکه آسیب بسیار شدید باشد و باعث آسیب به عصب دندان شود.
آسیب اوالژن
آسیب اوالژن، یا همان خروج کامل دندان از دهان، یک موقعیت اورژانسی است که نیازمند مراجعه فوری به دندانپزشک دارد. اما قبل از رفتن به دندانپزشک، چند نکته حائز اهمیت وجود دارد که باید رعایت شود.
جلوگیری از آلودگی و دست‌خوردگی دندان: وقتی که دندان از دهان خارج می‌شود، باید از ورود آلودگی به آن جلوگیری کرد. برای این منظور، دو راهکار اصلی وجود دارد:
قرار دادن دندان درون دهان و نگهداری آن در بزاق: این کار باعث می‌شود دندان کثیف نشود و از خشکی آن جلوگیری می‌کند.
نگهداری دندان در شیر: اگر امکان نگهداری در بزاق وجود نداشته‌باشد، می‌توان دندان را در شیر قرار داد. شیر از آلودگی دندان جلوگیری می‌کند و همچنین به دندان کمک می‌کند تا در شرایط محیطی مرطوب نگهداری شود.
با انجام این اقدامات اولیه، باید به‌سرعت به دندانپزشک مراجعه کرد. دندانپزشک با ارزیابی وضعیت دندان، آسیب‌ها و شرایط آن را بررسی کرده و اقدامات لازم را انجام می‌دهد. معمولاً در مواردی که دندان به‌طور کامل از دهان خارج شده‌است، از روش اسپلینت‌کردن استفاده می‌شود. در این روش، دندان در موقعیت خود تثبیت می‌شود. در صورت نیاز، عملیات عصب‌کشی نیز انجام‌می‌شود تا هر گونه درد یا عفونتی را کنترل کند.
آسیب‌های شدید
آسیب شدید به دندان که باعث شکستگی و خروج دندان از دهان می‌شود، همراه با آسیب به استخوان و لثه می‌تواند وضعیت جدی و خطرناکی را ایجاد کند. در این مواقع، استخوان ممکن است از بدن خارج شود و لثه نیز پاره شود.
درمان این نوع آسیب‌ها نیازمند مراجعه به دندانپزشک است. دندانپزشک در ابتدا به بررسی و ارزیابی وضعیت دندان و بافت‌های اطراف آن می‌پردازد. سپس با استفاده از روش‌ها و پروتکل‌های مربوطه، درمان را شروع می‌کند.
اگر استخوان از بدن خارج شده باشد، دندانپزشک باید به بازسازی آن بپردازد. این فرآیند ممکن است از طریق استفاده از پیوندها و روش‌های جراحی باشد که استخوان را از نو بازسازی می‌کنند.
پس از بازسازی استخوان، مرحله بعدی ممکن است شامل ایمپلنت‌کردن باشد. در این مرحله، یک واحد ایمپلنت در ناحیه مورد نیاز قرار می‌گیرد، که به‌عنوان یک ساختار ثابت و پایدار به‌جای دندان اصلی عمل می‌کند.
همچنین، در این موارد ممکن است نیاز به دیگر روش‌ها و مراحل درمانی نیز باشد، که بسته به وضعیت و شرایط خاص هر بیمار متفاوت است. این مراحل درمانی ممکن است شامل ترمیم‌های دندانی، جراحی‌های ترمیمی، و یا دیگر روش‌های مربوط به بهبود و تقویت سلامت دندان و بافت‌های اطراف آن باشد.
راهکارهای پیشگیری از آسیب‌ها
استفاده از محافظ‌های دندان
استفاده از محافظ‌های دندان، از جمله روکش‌های دندانی و ماسک‌های مخصوص، می‌تواند به حفاظت از دندان‌ها در برابر ضربه‌ها کمک کند. این وسایل دندان‌ها را در هنگام ورزش‌های رزمی، از آسیب‌های مختلف محافظت می‌کنند.
آموزش صحیح تکنیک‌ها
آموزش صحیح تکنیک‌های رزمی می‌تواند به ورزشکاران کمک کند تا ضربات را به‌درستی و با کمترین خطر به دندان‌ها و سایر بخش‌های دهان اعمال کنند. این آموزش‌ها شامل نحوه درست استفاده از قدرت و تکنیک‌های حرکتی است.
مراقبت دندانی منظم
حفظ بهداشت دهان و دندان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. شستشوی دندان‌ها دو بار در روز با مسواک، استفاده از نخ‌دندان و دهان‌شویه، رعایت رژیم غذایی سالم و مراجعه منظم به دندانپزشک به‌منظور بررسی و درمان همه می‌توانند از آسیب‌های دندانی جلوگیری کند.
استفاده از محافظ‌های دندانی
محافظ دهان ورزشی، یک ابزار مهم است که به ورزشکاران کمک می‌کند تا در هنگام ورزش و فعالیت‌های ورزشی، از دهان و دندان‌های خود محافظت کنند. این محافظ‌ها معمولاً از مواد نرم و قابل انعطاف تولید می‌شوند و در دهان قرار می‌گیرند. این وسیله از آسیب‌های ناشی از ضربه‌های شدید محافظت کند.
انواع محافظ‌ها
محافظ دهان از پیش ساخته‌شده
این نوع محافظ دهان از قبل ساخته شده و در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های ورزشی عرضه می‌شود. این محافظ‌ها معمولاً از مواد نرم و قابل انعطاف تولید می‌شوند و می‌توانید آن را به‌سادگی خریداری کنید و روی دندان‌های خود قرار دهید.
محافظ دهان قابل شکل‌دهی
این نوع محافظ دهان می‌تواند با استفاده از آب جوش و فشار به دندان‌ها، تغییر شکل می‌دهد. این محافظ‌ها همچنین در فروشگاه‌های ورزشی و داروخانه‌ها موجود است. آنها به‌شکل دقیق روی دندان‌های شما تنظیم می‌شوند و از نظر ثبات و راحتی برای ورزشکاران مناسب است.
محافظ دهان سفارشی
این نوع محافظ دهان برای شما به‌صورت سفارشی تولید می‌شود. دندانپزشک یا لابراتور دندانپزشکی این محافظ را بر اساس الگوی دندان‌های شما می‌سازد و تنظیم می‌کند. این محافظ‌ها از مواد با کیفیت و با توجه به نیازهای خاص شما تولید می‌شوند، اما به‌دلیل فرآیند ساخت و استفاده از مواد مخصوص، هزینه بیشتری دارند. این نوع محافظ‌ها به‌دلیل سفارشی بودن، بهترین تطابق و حفاظت را برای دندان‌های شما فراهم می‌کنند.
اهمیت محافظ دهان ورزشی
محافظ دهان ورزشی نقش بسیار مهمی در حفاظت از سلامت دندان‌ها و لثه‌ها در طول فعالیت‌های ورزشی دارد. این محافظ‌ها با ارائه چندین فایده به ورزشکاران کمک می‌کنند:
حفاظت از دندان‌ها: محافظ دهان ورزشی از ضربه‌های مختلفی که در حین ورزش ممکن است به دندان‌ها وارد شود، محافظت می‌کند. این محافظت می‌تواند از ترک به دندان‌ها، لقی‌ها و سایر آسیب‌های دندانی جلوگیری کند.
کاهش خطر آسیب به بافت‌های دهانی: علاوه بر حفاظت از دندان‌ها، محافظ دهان ورزشی نیز از آسیب به لثه‌ها، بافت‌های دهانی و دهان محافظت می‌کند. این باعث کاهش خطر زخمی شدن، خراشیدگی و آسیب به بافت‌های حساس دهان می‌شود.
جلوگیری از شکستن فک: در برخی ورزش‌ها مانند رزمی، فوتبال و هاکی، خطر شکستن فک نیز وجود دارد. محافظ دهان ورزشی با فراهم کردن پشتیبانی و حفاظت برای فک و دندان‌ها، می‌تواند از این آسیب جلوگیری کند.
جذب ضربات و شوک: محافظ دهان ورزشی نقشی مهم در جذب ضربات و شوک‌هایی که به سر، صورت و دهان در حین ورزش وارد می‌شود، دارد. این محافظت باعث کاهش نیروهای ضربه و شوک به دندان‌ها و فک می‌شود، که در نتیجه می‌تواند آسیب‌های جدی را کاهش دهد.
نتیجه گیری
ورزش‌های رزمی، احتمال بروز آسیب‌های دندانی را افزایش می‌دهند. بنابراین، استفاده از محافظ دهان ورزشی و رعایت اصول بهداشت دهانی و دندانی در طول این ورزش‌ها بسیار حیاتی است. همچنین، در صورت وقوع آسیب دندانی، مراجعه به یک دندانپزشک حرفه‌ای برای تشخیص و درمان سریع و مؤثر از اهمیت بسیاری برخوردار است تا از ایجاد مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری شود. از طرفی، آگاهی بیشتر ورزشکاران و مربیان درباره خطرات مرتبط با آسیب‌های دندانی و روش‌های پیشگیری از آنها نیز می‌تواند به کاهش خطرات و افزایش سلامت دهان و دندان‌ها کمک کند.
