پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان است که می‌تواند منجر به درد، حساسیت و حتی از دست رفتن دندان شود. بر اساس آمار، حدود 90 درصد از افراد در طول زندگی خود به پوسیدگی دندان مبتلا می‌شوند. با رعایت بهداشت دهان و دندان به طور منظم و معاینات دوره‌ای دندانپزشکی میتوان از بروز پوسیدگی دندان جلوگیری کرد. در این مقاله قصد داریم روش های دندانپزشک برای تشخیص پوسیدگی دندان و درمان آن را بررسی کنیم.
معاینه دندانپزشک برای تشخیص پوسیدگی
زمانی که برای معاینه به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، از دو روش اصلی برای تشخیص پوسیدگی دندان استفاده میشود: عکس‌های رادیوگرافی و معاینه فیزیکی توسط دندانپزشک.
عکس‌های رادیوگرافی
این عکس ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
عکس‌های تمام فک (OPG یا پانورامیک):
این عکس‌ها نمای کلی از کل دهان، از جمله دندان‌ها، فک و استخوان‌های اطراف را نشان می‌دهند. OPG ها برای تشخیص موارد زیر مفید هستند:
دندان‌های نهفته یا نیمه نهفته
مشکلات مربوط به مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ)
کیست‌ها و تومورها
عفونت‌ها
شکستگی استخوان
عکس‌های کوچک (پری‌اپیکال یا بایت‌وینگ):
این نوع عکس به دندانپزشک کمک می‌کند تا کوچک‌ترین حفره‌ها و پوسیدگی‌هایی که در مراحل اولیه هستند را نیز به وضوح مشاهده کند. در این روش، دو عکس جداگانه از سمت چپ و راست دهان شما گرفته میشود. برای گرفتن هر عکس، یک پلیت رادیوگرافی کوچک در دهان شما قرار داده میشود. سپس از شما خواسته میشود که دندان‌هایتان را به هم فشار دهید تا تاج دندان‌های بالا و پایین در یک راستا قرار بگیرند.
این کار باعث میشود که تمام سطوح دندان‌ها، به خصوص سطوح بین دندانی، به طور واضح در عکس نشان داده شوند.
معاینه بالینی دندان برای تشخیص دقیق پوسیدگی
معاینه بالینی بخش دوم و تکمیل‌کننده‌ی تشخیص پوسیدگی دندان توسط دندانپزشک است. در این مرحله، دندانپزشک به طور مستقیم دهان و دندان‌های شما را بررسی می‌کند تا نواحی پوسیده که ممکن است در عکس‌های رادیوگرافی قابل مشاهده نباشند را شناسایی کند. برای معاینه ی بالینی مراحل زیر طی میشود:
بررسی بصری: دندانپزشک با استفاده از نور و آینه، به دقت سطوح مختلف دندان‌ها، لثه‌ها و بافت‌های دهان را بررسی می‌کند.
معاینه با ابزار: از ابزارهای مختلفی مانند پروب و کاوشگر برای بررسی دقیق‌تر حفره‌ها، سطوح ناهموار و لبه‌های تیز دندان‌ها استفاده میشود.
تشخیص حساسیت: دندانپزشک ممکن است با ابزار سرد یا گرم به دندان‌های شما ضربه بزند تا ببیند آیا در ناحیه‌ای از دندان احساس درد یا ناراحتی دارید یا خیر. این کار به تشخیص پوسیدگی‌های عمیق و عفونت ریشه کمک می‌کند.
ترمیم پوسیدگی دندان:
اگر در معاینه بالینی مشخص شود که پوسیدگی به عصب دندان نرسیده و عمیق نیست، دندانپزشک می‌تواند با استفاده از روش‌های ترمیمی، آن را درمان کند. برای ترمیم پوسیدگی مراحل زیر طی میشود:
بی‌حسی: ابتدا ناحیه مورد نظر با تزریق بی‌حس‌کننده موضعی بی‌حس میشود.
پاکسازی پوسیدگی: دندانپزشک با استفاده از ابزارهای مخصوص، پوسیدگی و بافت‌های آسیب‌دیده دندان را به طور کامل از بین می‌برد.
آماده‌سازی حفره: حفره ایجاد شده برای پر شدن آماده میشود.
پر کردن حفره: دندانپزشک از مواد ترمیمی مانند کامپوزیت یا آمالگام برای پر کردن حفره استفاده می‌کند.
صیقل دادن و شکل دادن: پس از پر کردن، دندان صیقل داده میشود و به شکل طبیعی خود درآورده میشود.
برای بازسازی دندان ها از دو ماده ی ترمیمی،آمالگام و کامپوزیت استفاده میشود،انتخاب ماده ترمیمی مناسب به عوامل مختلفی مانند محل پوسیدگی، وسعت پوسیدگی، رنگ دندان، هزینه و ترجیح بیمار بستگی دارد.
آمالگام
این ماده برای ترمیم اولیه‌ی دندان مناسب است. آمالگام یک آلیاژی از فلزات مختلف، عمدتاً جیوه، نقره، مس، قلع و روی است. این ماده به دلیل قیمت ارزان و دوام بالا در گذشته بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت. برای تهیه آن ابتدا، پودر آمالگام با جیوه مایع مخلوط میشود تا خمیری نرم و قابل انعطاف ایجاد شود سپس، این مخلوط به دقت در حفره‌ای که از قبل آماده شده و پوسیدگی از آن برداشته شده، قرار داده میشود در نهایت، آمالگام سفت میشود و به یک ماده سخت و بادوام تبدیل میشود که می‌تواند حفره را پر کند و از دندان در برابر پوسیدگی بیشتر محافظت کند.
کامپوزیت
کامپوزیت ماده‌ای نوین برای ترمیم دندان است که در مقایسه با آمالگام، مزایای متعددی از جمله زیبایی ظاهری، استحکام و دوام دارد. این ماده که از رزین‌های مصنوعی و مواد معدنی مانند سیلیکات تشکیل میشود. برای انجام کامپوزیت ابتدا، دندانپزشک رنگی را برای کامپوزیت انتخاب می‌کند که با رنگ طبیعی دندان بیمار مطابقت داشته باشد. سپس، حفره‌ای که از قبل آماده شده و پوسیدگی از آن برداشته شده، برای قرارگیری کامپوزیت آماده میشود. یک لایه نازک از کامپوزیت به دندان ها متصل میشود لایه‌های بعدی کامپوزیت به تدریج اضافه و شکل داده می‌شوند تا حفره به طور کامل پر شود. در نهایت، با استفاده از نور مخصوص کامپوزیت سفت میشود.
انتخاب بین آمالگام و کامپوزیت
انتخاب بین این دو ماده ترمیمی به عوامل مختلفی مانند محل پوسیدگی، وسعت پوسیدگی، رنگ دندان، هزینه و ترجیح بیمار بستگی دارد. به صورت کلی برای دندان‌های جلویی یعنی از دندان شماره ۱ تا دندان شماره ۵ حتماً باید از کامپوزیت و مواد سفید استفاده شود چون در لبخند بیمار مشخص خواهد شد. ولی برای دندان‌های خلفی دندان‌های شماره ۶ و ۷ میتوان آمالگام یا کامپوزیت انجام داد.
در حالت کلی:
برای دندان‌های جلویی: به دلیل زیبایی ظاهری، کامپوزیت بهترین گزینه است.
برای دندان‌های خلفی: آمالگام و کامپوزیت هر دو گزینه‌های مناسبی هستند. انتخاب بین این دو به ترجیح بیمار و دندانپزشک بستگی دارد.
برای افراد با سابقه حساسیت به جیوه: کامپوزیت بهترین گزینه است.
نتیجه گیری
پوسیدگی دندان مشکلی شایع است که می‌تواند به مرور زمان به ساختار دندان آسیب جدی وارد کند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب پوسیدگی برای حفظ سلامت دهان و دندان و جلوگیری از عوارض جانبی مانند درد، عفونت و از دست دادن دندان ضروری است.
معاینه بالینی توسط دندانپزشک و تصویربرداری، ابزارهای اصلی برای تشخیص دقیق پوسیدگی هستند. در صورت تشخیص پوسیدگی، روش‌های مختلفی برای ترمیم دندان وجود دارد که انتخاب روش مناسب به عوامل مختلفی مانند محل پوسیدگی، وسعت پوسیدگی، رنگ دندان، هزینه و ترجیح بیمار بستگی دارد.
مراقبت‌های پیشگیرانه مانند استفاده از مسواک دو بار در روز، استفاده از نخ دندان بصورت روزانه و استفاده از دهانشویه، نقش کلیدی در جلوگیری از پوسیدگی دندان و حفظ سلامت دهان و دندان دارند. معاینات دوره‌ای منظم توسط دندانپزشک نیز برای تشخیص زودهنگام و درمان پوسیدگی و سایر مشکلات دهان و دندان ضروری است.
شما عزیزان می توانید هرگونه مشاوره ای که در مورد راه های تشخیص پوسیدگی ودرمان آن دارید را مستقیما با دکتر میلاد محمدی به اشتراک بگذارید. کافیست فرم زیر را تکمیل کنید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.
