بیماری لثه از مراحل اولیه شروع می‌شود و در صورت عدم درمان به مراحل پیشرفته و پیچیده‌تری می‌رسد. این بیماری معمولاً با علائم خفیفی مانند التهاب و خونریزی لثه‌ها آغاز می‌شود و در صورت پیشرفت، به تخریب بافت‌های دندان و حتی از دست رفتن دندان‌ها منجر می‌شود. آگاهی نسبت به روند بیماری لثه و شناسایی به موقع علائم اولیه توسط فرد، می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کرده و درمان‌های ساده‌تری را امکان‌پذیر سازد. در این مقاله به روند بیماری لثه میپردازیم.
بیماری لثه از کجا آغاز می‌شود؟
به صورت کلی همانطور که در مقالات دیگر ذکر شد، بیماری لثه از تشکیل پلاک‌های باکتریایی و تجمع گروه‌هایی از باکتری‌ها در شیار لثه آغاز می‌شود. این پلاک‌ها از باقی‌مانده‌های غذایی و باکتری‌ها تشکیل شده و اگر به موقع و به درستی تمیز نشوند، منجر به بروز بیماری لثه میشوند. مرحله اول بیماری لثه که به آن ژنژیویت گفته می‌شود، با این تجمع باکتریایی آغاز می‌گردد.
ژنژیویت
ژنژیویت التهاب اولیه لثه است. در این مرحله، تعداد زیادی از باکتری‌ها در شیار لثه‌ای و در کنار لثه تجمع پیدا میکنند و در اثر فعالیت آن‌ها، لثه دچار التهاب می‌شود. علائم ژنژیویت شامل تورم لثه، خونریزی لثه‌ها در اثر استفاده از مسواک، قرمزی لثه و خونریزی بلافاصله پس از لمس کردن است. ژنژیویت نشان‌دهنده شروع التهاب لثه است.
جالب است بدانید که ژنژیویت به راحتی قابل درمان است و یکی از علائم اولیه بیماری لثه محسوب می‌شود. اگر شما زود متوجه شوید که لثه دچار التهاب، تورم، قرمزی و خونریزی شده است، می‌توانید با استفاده از روش‌های صحیح شستشوی دندان‌ها و استفاده از دهانشویه‌ها، میزان باکتری‌ها را کاهش دهید و در نتیجه از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنید. شستشوی منظم دندان‌ها، استفاده از نخ دندان و معاینات دوره‌ای دندان‌پزشکی می‌تواند به شما کمک کند تا از بروز و پیشرفت ژنژیویت و سایر مراحل بیماری لثه جلوگیری کنید.
استفاده از مسواک به شیوه‌ی صحیح
مسواک زدن به شیوه صحیح یکی از مهمترین عوامل در حفظ سلامت دهان و لثه است. یکی از بهترین روش‌های مسواک زدن، استفاده از مسواک با زاویه ۴۵ درجه به سمت شیارهای لثه‌ای است. این روش به خوبی به باکتری‌های موجود در این نواحی دسترسی پیدا میکند و به صورت کامل آن‌ها را از سطح لثه‌ها و دندان‌ها پاکسازی میکند. با این کار، احتمال تشکیل پلاک و تراکم باکتری‌ها در نواحی لثه‌ای کاهش می‌یابد و سلامت لثه‌ها بهبود می‌یابد.
اگرچه استفاده از مسواک به شیوه صحیح می‌تواند به پیشگیری از بیماری لثه کمک کند، اما اگر بیماری در مرحله اولیه خود درمان نشود، ممکن است به مراحل بعدی و جدی‌تری از بیماری لثه منجر شود. یکی از این مراحل پیشرفته‌تر، پریودنتیت است.
پریودنتیت
پریودنتیت یک التهاب مزمن لثه‌ها است که در نتیجه عدم درمان به موقع یا اهمال بهداشت دهانی پیش می‌آید. در این مرحله، باکتری‌ها به طور مزمن در نواحی لثه‌ای تجمع پیدا کرده و جرم‌هایی با رنگ قهوه‌ای و سیاه ایجاد میکنند که با شستشوی معمولی دندان‌ها قابل پاکسازی نیستند. این شرایط باعث افزایش فعالیت باکتری‌ها و تشکیل مکان‌های مناسب برای رشد آن‌ها می‌شود، که در نتیجه باعث افزایش شدت بیماری می‌شود.
درمان پریودنتیت
درمان پریودنتیت یکی از مراحل مهم در مدیریت بیماری‌های لثه به شمار میرود که نیازمند مراجعه فوری به دندانپزشک است. برای این کار، انجام جرم‌گیری‌های اولیه و آموزش بهداشتی از جمله اقداماتی هستند که انجام میشوند. جرم‌گیری ابتدایی به منظور پاکسازی جرم‌ها و رسوبات بر روی دندان‌ها و لثه‌ها انجام می‌شود. همچنین، آموزش بهداشتی شامل نحوه صحیح استفاده از مسواک و نخ دندان است که برای حفظ سلامت دهان و لثه بسیار اهمیت دارد.
پس از جرم‌گیری و آموزش بهداشتی، باید بیماران را به فالوآپ و پیگیری‌های منظم هدایت کرد. این اقدامات در جلسات مراقبتی و معاینات دوره‌ای صورت می‌گیرد که به دندانپزشک فرصت می‌دهد تا مواردی از جمله تغییرات در وضعیت لثه‌ها و حضور جرم‌ها را مشاهده کند و اقدامات لازم را انجام دهد.
در مواردی که بیماری به مراحل پیشرفته‌تری برسد و جرم‌ها به طور عمیق‌تری تجمع کنند و باعث تحلیل لثه و استخوان شوند، نیاز به اقدامات جراحی و کورتاژ داریم. در این مراحل، لثه‌ها با انجام جراحی از اطراف دندان‌ها جدا و جرم‌گیری‌های عمیق‌تری انجام می‌شود. سپس، لثه‌ها به محل خود بازمی‌گردند و بخیه‌های زیر لثه انجام می‌شود تا فرایند بهبود را تسریع کند.
در مواردی که تحلیل لثه و استخوان به مقدار زیادی پیشرفت کند و لثه و استخوان قادر به بازسازی نباشند، نیاز به پیوند لثه و استخوان در این مناطق وجود دارد. این عمل از طریق قرار دادن بافت‌های جایگزین و پیوند لثه به استخوان انجام می‌شود، اما در موارد بسیار پیشرفته‌تر،ممکن است دندان را بکشند و جایگزین کنند.
لق شدن دندان ها
لق شدن دندان به عنوان یکی از مراحل پیشرفته‌تر بیماری لثه، به شمار میرود. این مرحله معمولاً ناشی از عدم تشخیص و درمان مناسب بیماری‌های لثه مانند پریودنتیت است که در اثر آن، باکتری‌ها در نواحی اطراف لثه‌ها تجمع پیدا میکنند و فرایند تجزیه و تحلیل استخوان و لثه‌ها آغاز می‌شود.
در این مرحله، جرم‌ها و باکتری‌های موجود در نواحی اطراف لثه به مرور زمان افزایش می‌یابند و در این نواحی جمع میشوند. این امر باعث افزایش فعالیت باکتری‌ها و گسترش آن‌ها می‌شود. همچنین، با افزایش تجمع جرم‌ها، لثه‌ها شروع به عقب نشینی و تحلیل میکنند. این عمل باعث کاهش حجم استخوان اطراف دندان می‌شود، به طوری که ممکن است تا ۲ تا ۳ میلی‌متر از استخوان‌های اطراف دندان تحلیل شوند.
این عمل باعث کاهش استحکام دندان در داخل دهان می‌شود و در نتیجه دندان‌ها شروع به لق شدن میکنند. در این مرحله، لق‌های درجه یک که به معنای تخریب قسمت‌هایی از استخوان و لثه‌های اطراف دندان است اتفاق می‌افتد. با ادامه پیشرفت بیماری، لق‌های درجه دو و سه نیز ایجاد میشوند که ممکن است باعث تخریب و نابودی بیشتر استخوان و لثه اطراف دندان شوند.
در نتیجه، دندان‌ها استحکام خود را از دست میدهند و ممکن است به طور کامل لق شوند. این وضعیت منجر به مشکلات جدی در زندگی روزمره افراد از جمله ایجاد مشکل در مصرف غذا، گفتگو و مشکلات ظاهری می‌شود.
نتیجه گیری
بیماری لثه یکی از مشکلات جدی در حوزه بهداشت دهان است که می‌تواند در عرض یک الی دو سال به شدت پیشرفت کند. بنابراین، شناسایی و درمان سریع این بیماری از اهمیت بسیاری برخوردار است. در مراحل پیشرفته‌تر، به دلیل تحلیل لثه و استخوان، دندان های ملتهب از بین میروند.
یکی دیگر از نکات مهم در روند درمان بیماری لثه، اهمیت فالوآپ و پیگیری منظم بیمار است. برخلاف اعتقاد رایج، جرم‌گیری به تنهایی کافی نیست و باید پس از درمان اولیه، بیماران را به فالوآپ‌های دوره‌ای هدایت کرد. این پیگیری‌ها شامل معاینات دوره‌ای با فواصل زمانی مشخص است که به دندانپزشک اجازه می‌دهد تغییرات در وضعیت لثه‌ها و وجود جرم‌ها را مشاهده کرده و اقدامات لازم را انجام دهد. به علاوه، آموزش بهداشت دهانی و رعایت اصول بهداشت بعد از درمان نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است.
