ورزش کردن یک فعالیت فیزیکی اساسی و حیاتی برای حفظ سلامتی و بهبود عمومی بدن است. اما در همه ورزش‌ها، خطراتی برای آسیب دیدن دندان‌ها و صورت وجود دارد که می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. به عنوان مثال، در ورزش‌هایی مانند هاکی، راگبی، فوتبال، بسکتبال و حتی ورزش‌های مبارزه‌ای، برخوردهای ناگهانی و قدرتمند می‌تواند باعث آسیب دیدن دندان‌ها شود. به همین دلیل، استفاده از محافظ دندان در طول فعالیت‌های ورزشی اهمیت بسیاری دارد. در این مقاله، به بررسی اهمیت و فواید استفاده از محافظ دندان در هنگام ورزش میپردازیم و راهکارهایی را برای حفظ سلامت دندان‌ها و جلوگیری از آسیب‌های ورزشی ارائه می‌دهیم.
محافظ سر و صورت
محافظان سرو صورت یا “Faceguards” در واقع وسایلی هستند که به صورت یا سایر نواحی حساس صورت مانند ناحیه چشم، بینی، فک و فکینه می‌پوشانند تا در ورزش‌هایی که خطر صدمه به این نواحی وجود دارد، محافظت کنند. این وسایل معمولاً از مواد مانند پلاستیک مقاوم، فلزات، یا حتی فوم‌های ضخیم ساخته میشوند که قابلیت جذب ضربات و تأثیرات ناشی از برخورد یا ضربه را دارند.
ورزش‌هایی که از محافظان سرو صورت استفاده می‌کنند، عمدتاً ورزش‌هایی هستند که در آنها خطرات جدی برای صورت و ناحیه‌های حساس وجود دارد مثل هاکی، راگبی، فوتبال، بسکتبال.
انواع محافظ
محافظان سرو صورت در سه دسته اصلی قرار می‌گیرند که هر کدام وظایف مختلفی را بر عهده دارند:
ماسک‌های صورت: این نوع محافظ به صورت کامل بر روی صورت قرار می‌گیرند و آن را از ضربه‌ها و صدمات مختلف محافظت می‌کنند. این ماسک از مواد مقاومی مانند پلاستیک مقاوم یا فلز ساخته شده‌اند. این محافظان در ورزش‌هایی مانند هاکی و راگبی که با ضربه‌های شدید صورت روبرو هستند، استفاده میشوند.
محافظ فک: این نوع محافظ سرو صورت برای محافظت از فک و دندان‌ها در برابر ضربه‌ها و صدمات طراحی شده‌اند. آنها به صورت یک قطعه پلاستیکی یا فلزی قالب‌بندی میشوند و بر روی فک بالا و پایین قرار می‌گیرند و از شکستگی دندان‌ها و فک‌ها جلوگیری میکند. محافظ های فک به طور خاص در ورزش‌هایی مانند هاکی، فوتبال آمریکایی و بسکتبال استفاده میشوند.
محافظ ناحیه چشم و بینی: این دسته از محافظ ها برای محافظت از ناحیه چشم و بینی در برابر ضربه‌ها و صدمات مربوط به صورت طراحی شده‌اند. این نوع محافظ شامل قابلیت‌هایی مانند پروانه‌های محافظتی برای چشم‌ها، بندهای قابل تنظیم و قطعاتی برای محافظت از بینی هستند. محافظان ناحیه چشم و بینی معمولاً در ورزش‌هایی مانند هاکی، راگبی و فوتبال آمریکایی استفاده میشوند.
محافظ دندان ورزشی
محافظ دندان ورزشی، ابزاری اساسی است که برای حفاظت از دندان‌ها، فک‌ها و لثه‌ها در طول فعالیت‌های ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله حفاظتی، که اغلب توسط دندانپزشکان ساخته و تنظیم می‌شود، از جنس پلاستیک نرم و انعطاف‌پذیر تهیه می‌شود.
استفاده اصلی از محافظ دندان ورزشی در ورزش‌هایی است که خطر ضربه به دندان‌ها و بافت‌های نرم دهان وجود دارد، مانند فوتبال، هاکی، بسکتبال، راگبی، والیبال و دیگر ورزش‌های تماسی. این وسیله با کاهش ضربه و برخورد به دندان‌ها و بافت‌های نرم دهان، از شکستگی دندان‌ها، شکستگی فک، آسیب به لثه‌ها و حتی کمرنگ شدن دندان‌ها جلوگیری میکند.
محافظ دندان ورزشی معمولاً به صورت شفاف یا با رنگ‌ها و الگوهای مختلف طراحی شده است، همچنین برخی از آنها قابلیت شخصی‌سازی را دارند و می‌توان آنها را به شکل دلخواه ورزشکار ساخت.
انواع محافظ دندان های ورزشی
در بازار، محافظ‌های دندانی ورزشی در سه نوع اصلی عرضه میشوند که هرکدام ویژگی‌ها و استفاده‌های خاص خود را دارند:
محافظ دندانی تک قطعه: این نوع محافظ دهانی به صورت یک قطعه ساخته شده است و بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرد. طراحی آن به گونه‌ای است که قسمت‌هایی از دندان‌ها را بپوشاند و در برابر ضربه‌ها و فشارهای ورزشی محافظت کند. این نوع محافظ دهانی به‌خوبی به دندان‌ها متصل می‌شود و در طول ورزش ثابت می‌ماند.
محافظ دندانی دو قطعه: این نوع محافظ دهانی شامل دو قطعه است که در بالا و پایین دندان‌ها قرار می‌گیرند. قطعات بالا و پایین با یکدیگر ترکیب شده و دندان‌ها را در مقابل ضربه‌ها و فشارهای ورزشی در هر دو طرف محافظت می‌کنند. این نوع محافظ دهانی اغلب به دندان‌ها برای حفاظت کامل از هر دو طرف متصل می‌شود.
محافظ دندانی قابل تنظیم: این نوع محافظ دهانی قابلیت تنظیم شکل و سایز را دارد. با فشار دادن دندان ها، می‌توان آن را مطابق با شکل دندان ها تنظیم کرد. این نوع محافظ دهانی به صورت یک قطعه تولید می‌شود و به‌خوبی به دندان‌ها متصل شده و انطباق پذیری بالایی دارد.
فرایند ساخت محافظ دندانی ورزشی
این فرایند شامل چند مرحله اساسی است که به شما کمک میکند محافظ دندان ورزشی مناسبی را داشته باشید:
مراجعه به دندانپزشک: در این مرحله، شما به دندانپزشک متخصص مراجعه می‌کنید. او شما را راهنمایی میکند و نیازهای شما را بررسی میکند.
اندازه‌گیری و برداشت از دندان‌ها: در این مرحله، دندانپزشک دندان‌ها و فک‌های شما را به طور دقیق اندازه گیری میکند.این کار شامل برداشت از دندان‌ها با استفاده از قلم‌های سیلیکونی یا تهیه مدل‌های دندان با استفاده از مواد چسبنده می‌شود.
ساخت محافظ دندان ورزشی: با استفاده از اندازه‌ها و اطلاعات مرحله ی قبل، دندانپزشک محافظ دندان ورزشی شما را می‌سازد و تنظیم میکند. این کار شامل ساخت قالب دندان و استفاده از مواد پلاستیکی نرم و قابل انعطاف است که با دقت بالا برای جایگزینی دندان‌ها و فک‌ها شخصی‌سازی می‌شود.
آزمایش و تنظیم: پس از ساخت محافظ دندان ورزشی، شما به دندانپزشک مراجعه می‌کنید تا محافظ را آزمایش کنید. دندانپزشک مطمئن می‌شود که محافظ به درستی متناسب با دندان‌ها و فک‌های شما قرار گرفته و راحتی و عملکرد آن را بررسی میکند. در صورت نیاز، تنظیمات لازم صورت می‌گیرد.
راهنمایی در استفاده و نگهداری: در این مرحله، دندانپزشکشما را راهنمایی میکند که چگونه از محافظ دندان ورزشی استفاده کنید. دندانپزشک به شما در مورد نگهداری، تمیزکردن، و تعویض منظم محافظ دندان راهنمایی های لازم را ارئه میدهد.
در چه ورزش هایی باید از محافظ دندان ورزشی استفاده کرد؟
ورزش‌های تماسی: ورزش‌هایی مانند فوتبال، راگبی، هاکی، بوکس و دیگر ورزش‌های مبارزه‌ای، برخورد با حریف یا اشیا سخت ممکن است به دندان‌ها آسیب برساند. در این ورزش‌ها، حفاظت از دندان‌ها با استفاده از این وسیله امری اساسی است.
ورزش‌هایی که احتمال سقوط وجود دارد: ورزش‌هایی مانند اسکی، اسکیت‌بورد، جودو و دیگر هنرهای رزمی، احتمال سقوط و برخورد با سطح سخت را دارند و ممکن است به دندان‌ها آسیب برساند. در این ورزش‌ها، محافظ دندان می‌تواند از آسیب به دندان‌ها جلوگیری کند.
ورزش‌هایی که فشار زیادی بر دندان‌ها وارد میکند: ورزش‌هایی مانند وزنه‌برداری، هندبال، بسکتبال و فوتبال آمریکایی، باعث فشارهای زیادی بر دندان‌ها میشوند که می‌تواند منجر به شکستگی آنها شود.
از آنجایی که در این ورزش‌ها خطرات مختلفی وجود دارد و دندان‌ها در معرض آسیب های مختلف هستند، استفاده از این وسیله به همه افرادی که این ورزش‌ها را انجام می‌دهند، توصیه می‌شود. بنابراین، این امر برای ورزش‌های سنگین و رزمی به خوبی معلوم است، اما حتی برای ورزش‌هایی مانند فوتبال نیز، استفاده از محافظ دندان ضروری است زیرا دندان‌ها همواره در معرض آسیب های مختلفی قرار دارند.
مزایای محافظ دندان ورزشی
حفاظت از دندان‌ها: این وسیله به عنوان یک پوشش محافظتی عمل میکند و در برابر ضربه‌ها، شکستگی‌ها و خراشیدگی‌های ممکن در هنگام ورزش دندان‌ها را محافظت میکند.
کاهش خطر صدمات فک و لثه: استفاده از محافظ دندان ممکن است به کاهش خطر صدمات فک و لثه ناشی از ضربه‌ها و برخورد با سطوح سخت کمک کند.
حفظ ساختار دهان: این وسیله منجر به کاهش فشار و تأثیر ضربه‌ها بر دندان‌ها می‌شود و از آسیب به آنها جلوگیری کند.
کاهش خطر کمردرد: استفاده از این وسیله به تعادل و توازن قوای جوانه‌ای و عضلات دهان و فک کمک کند و خطر کمردرد ناشی از آسیب دیدن دندان‌ها را کاهش دهد.
بهبود عملکرد ورزشی: با داشتن یک محافظ دندانی مناسب، ورزشکاران می‌توانند با اطمینان بیشتر و بدون نگرانی از آسیب به دندان‌ها عملکرد بهتری در ورزش داشته باشند. این امر باعث افزایش اعتماد به نفس و تمرکز بیشتر در ورزش می‌شود.
استفاده صحیح
انتخاب محافظ دندان مناسب: انتخاب محافظ دندان در اندازه مناسب که بر روی دندان‌ها قرار بگیرد و با ساختمان دهان و فک شما سازگاری داشته باشد بسیار مهم است. برخی از محافظ‌های دندان قابل تنظیم هستند و مطابق با شکل دهان و دندان شما تنظیم میشوند.
نگهداری و تمیزکاری: بعد از هر بار استفاده، محافظ دندان را با آب شستشو دهید و در جای مناسب نگهداری کنید. همچنین، برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها و عفونت‌ها، محافظ دندان را به طور منظم تمیز کنید. استفاده از محلول‌های ضدعفونی کننده نیز می‌تواند به کاهش باکتری‌ها کمک کند.
تعویض منظم: با گذر زمان، محافظ دندان ممکن است خراب یا کثیف شود. برای حفظ بهترین عملکرد، آن را به طور منظم تعویض کنید.معمولاً توصیه می‌شود آن را حداقل هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار تعویض کنید.
حفاظت از دندان‌ها و لثه‌ها: این وسیله علاوه بر حفاظت از دندان‌ها، از لثه‌ها نیز محافظت میکند. برخی از محافظ‌های دندان دارای لایه‌های نرمی هستند که در برخورد با فشارها و ضربه‌ها، از آسیب به لثه‌ها جلوگیری می‌کنند.
روش های تمیزکردن محافظ دندان ورزشی
شستشو قبل و بعد از استفاده: قبل از استفاده از محافظ دندان، اول دست‌های خود را با آب و صابون بشویید بعد محافظ دندان را با آب بشویید. پس از استفاده نیز، محافظ دندان را دوباره با آب بشویید. این کار باعث حذف ذرات غذایی و باکتری‌ها می‌شود.
استفاده از مسواک: برای تمیز کردن محافظ دندان می‌توانید از مسواک استفاده کنید. مسواک را به آرامی و با حرکات نرم و دورانی روی سطح محافظ دندان بکشید تا ذرات غذایی و رسوبات را تمیز کند. همچنین می‌توانید از مسواک‌های ویژه‌ای که برای تمیز کردن محافظ دندان طراحی شده‌اند استفاده کنید.
استفاده از محلول ضدعفونی کننده: محافظ دندان را در یک محلول ضدعفونی کننده مانند محلول آنتی‌باکتریال یا آب اکسیژن هیدروژن ۳٪ به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه قرار دهید. این کار به پاکسازی باکتری‌ها و رفع بوی نامطبوع کمک میکند.
نگهداری در جای مناسب: محافظ دندان را پس از استفاده و تمیز کردن در جای خشک و تمیز نگهداری کنید. از نگهداری محافظ دندان در جاهای مرطوب خودداری کنید.
بازبینی و تعویض: محافظ دندان‌ها ممکن است به مرور زمان خراب یا کثیف شوند. برای حفظ بهترین عملکرد، آنها را به صورت دوره‌ای مورد بازبینی قرار دهید و در صورت لزوم تعویض کنید.
دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌ها
مناسب بودن محلول ضدعفونی کننده: بهتر است از محلول‌های ضدعفونی کننده مخصوص استفاده کنید و دستورالعمل‌های تولیدکننده را رعایت کنید.
زمان استفاده از محلول ضدعفونی کننده: معمولاً زمان مشخصی برای استفاده از محلول ضدعفونی کننده تعیین نشده است، اما به طور کلی 15-20 دقیقه معمولاً کافی است که میکروب ها از بین بروند. در صورتی که توصیه‌های خاصی از سوی دندانپزشک وجود داشته باشد، بهتر است آنها را رعایت کنید.
